Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua hạt cà phê Arabica, hoặc từng thấy các quảng cáo cà phê có ghi nhãn “100% hạt cà phê Arabica”. Hạt cà phê Arabica là hạt cà phê phổ biến nhất thế giới, chiếm ⅔ sản lượng cà phê trên thế giới. Đây là hạt cà phê có hương vị đặc biệt và được yêu thích tại nhiều nơi thế giới. Tại Việt Nam, hạt cà phê Arabica cũng được canh tác tại một khu vực trên cả nước. Cùng tìm hiểu những sự thật thú vị về hạt cà phê Arabica qua bài viết ngày hôm nay.
Nội Dung
Cà phê Arabica là gì?
Cà phê Arabica là cà phê có nguồn gốc từ loài thực vật Coffea arabica. Coffea arabica là một trong hai loài cây cà phê chính được trồng trên thế giới, loài còn lại là Coffea canephora, hay cà phê “Robusta”. Hạt Arabica chiếm khoảng 60% lượng cà phê trên thế giới hiện nay.
Cây cà phê Arabica mọc hoang cao tới 12 mét. Chúng có hoa màu trắng và tạo ra loại quả được gọi là quả cà phê. Bên trong mỗi quả cà phê là hai hạt, sau khi thu hoạch hạt sẽ được chiết xuất từ quả, rửa sạch, sấy khô và rang để tạo ra thành quả hạt cà phê Arabica. Một số quả cà phê Arabica bị đột biến tự nhiên khiến chúng chỉ có một hạt. Đây được gọi là cà phê culi, và nó thường có giá cao do rất hiếm.
Nguồn gốc của hạt cà phê Arabica.
Nguồn gốc của cà phê Arabica được bắt nguồn từ Ethiopia, đất nước được biết đến là nơi khai sinh ra cà phê. Từ Ethiopia, người ta tin rằng Arabica đã được đưa đến Yemen, và được trồng để làm nông nghiệp cho đến cuối thế kỷ 14. Ở Ethiopia, bộ lạc Oromo đã nghiền hạt cà phê và trộn với chất béo để ăn như một chất kích thích. Nhưng một khi đến Ả Rập “cà phê” đã được khai sinh ra. Lần đầu tiên các hạt cà phê được viết như đồ uống bởi các học giả Ả Rập, những người nói rằng cà phê giúp họ kéo dài thời gian làm việc. Từ đó cà phê lan rộng khắp thế giới.
Ngày nay, cà phê Arabica được trồng ở một số vùng thích hợp trên khắp thế giới, điển hình là ở các vùng nhiệt đới và các vùng cao, từ châu Phi đến châu Mỹ Latinh, Indonesia đến Brazil.
Những đặc điểm nổi bật của hạt cà phê Arabica.
Hương vị hạt cà phê Arabica.
Cà phê Arabica được coi là chất lượng cao vì nó có vị hơi chua và mịn hơn các loại hạt cà phê khác. Nó đem lại nhiều hương vị tinh tế và phức tạp hơn. Arabica ngon và mịn hơn, với nhiều lipit và hàm lượng đường cao hơn làm tăng độ ngon của nó. Hạt Arabica tạo ra một loại cà phê mịn và ít đắng với hương vị phức tạp, để lại hậu vị chua nhẹ sau khi thưởng thức, mang lại cảm giác ngon miệng. Hương vị của cà phê không chỉ bị ảnh hưởng bởi giống hạt mà còn bởi điều kiện trồng trọt, phương pháp chế biến và kỹ thuật rang.
Những giống cà phê Arabica.
Ngày nay có khoảng 125 giống cà phê Arabica phân bố rộng rãi ở nhiều châu lục từ châu Phi, Mỹ Latinh, Trung Quốc, Đông Nam Á đến các quần đảo ở Caribe và Thái Bình Dương. Cà phê Arabica có nguồn gốc từ miền Nam Ethiopia, vì vậy Typica và Bourbon là hai giống Arabica nổi tiếng trên toàn thế giới vì chúng là những cây cà phê đầu tiên được đưa từ Ethiopia đến Yemen để trồng đại trà.
Trong hai loại hạt cà phê Arabica phổ biến nhất, Typica là giống đầu tiên được phát hiện. Do đó, nó được coi là loại cà phê nguyên bản của thế giới. Đây cũng là một giống cà phê năng suất thấp được đánh giá cao vì chất lượng tuyệt vời. Mặt khác, các giống cà phê Bourbon thường được đánh giá cao nhờ hương thơm phức tạp và tạo ra nhiều loại đột biến, phân nhóm chất lượng cao. Ngoài ra còn có một số giống Bourbon đã được nhân giống để phù hợp với khí hậu, môi trường và độ cao của khu vực. Một trong số đó là các giống Blue Mountain được đánh giá cao, chỉ phát triển mạnh ở vùng có độ cao lớn.
Typica: Typica được coi là một trong những giống cà phê đầu tiên, từ đó các lai tạo ra nhiều giống cà phê Arabica. Typica thích nghi tốt với điều kiện lạnh và phát triển mạnh ở vùng cao, tạo ra những loại cà phê có hương vị đậm đà. Đặc biệt, hạt cà phê Typica tại Trung Mỹ có chất lượng rất cao. Tuy nhiên, Typica cũng cho năng suất thấp và dễ bị nhiễm các bệnh phổ biến như bệnh gỉ sắt lá cà phê. Nó được trồng khắp châu Mỹ nhưng nổi bật nhất ở Peru, Jamaica và Cộng hòa Dominica.
Bourbon: Bourbon cũng được coi là một trong những giống cà phê đầu tiên. Cái tên Bourbon trông giống như một loại đồ uống có cồn nổi tiếng, nhưng thực tế là nó lần đầu tiên được trồng trên đảo Bourbon. Giống như Typica, Bourbon có hương vị tuyệt vời khi canh tác tại độ cao thích hợp nhưng lại dễ bị bệnh. Cà phê Bourbon hiện nay đã lan rộng ra toàn thế giới và hiện nay nó được trồng chủ yếu ở El Salvador, Guatemala, Honduras và Peru.
Một số hạt cà phê được lai tạo từ hạt Typica hoặc Bourbon.
Caturra: Caturra là một giống lai tự nhiên của dòng Bourbon được tìm thấy phát triển ở Brazil vào đầu những năm 1900. Caturra không được trồng chính thức ở Brazil., thay vào đó, nó trở nên phổ biến ở Trung Mỹ, đặc biệt là Guatemala, Costa Rica, Honduras và Panama. Sự đột biến khiến Caturra phát triển nhỏ hơn cây mẹ của nó do đó tạo ra năng suất cao hơn vì cây Caturra có thể được trồng với mật độ dày hơn.
Mundo Novo: Mundo Novo là giống lai giữa Typica và Bourbon, được biết đến với thân cao lớn và năng suất cao. Việc lai tạo ban đầu xảy ra tự nhiên ở thành phố Mundo Novo, Brazil, vào năm 1943. Các nhà nông học sau đó đã cải tiến phép lai trước khi phân phối rộng rãi cây trồng cho nông dân Brazil. Mundo Novo chủ yếu được trồng ở Brazil, Peru và Malawi.
Catuai: Catuai là giống lai giữa Caturra và Mundo Novo. Catuai có năng suất thậm chí cao hơn cây mẹ và có thể trồng với mật độ gần gấp đôi Bourbon. Catuai được phát triển ở Brazil bởi Instituto Agronomic của bang São Paulo bắt đầu từ năm 1949, và nó được đưa trồng sản xuất lần đầu tiên vào năm 1972. Nó vẫn được trồng ở Brazil và là một trong những loại cây trồng quan trọng ở Trung Mỹ.
Catimor: Giống này thực sự là giống lai giữa Caturra và Timor, trong đó giống sau là con lai giữa hạt Arabica và Robusta. Catimor thừa hưởng hương vị khắc nghiệt của hạt Robusta, nhưng một số giống được trồng ở Nicaragua, El Salvador và Ấn Độ tạo ra hương vị êm dịu hơn.
Pasca: Pacas là một đột biến tự nhiên của Bourbon, giống như một số loại khác Pasca phát triển nhỏ hơn so với giống bố mẹ của nó, có thể trồng dày hơn và cho năng suất cao hơn. Nó được phát hiện ở El Salvador vào năm 1949 và vẫn chiếm một tỷ lệ lớn trong sản lượng cà phê tại đây.
Maragogype: Là một dạng đột biến tự nhiên của Typica được phát hiện ở Brazil vào năm 1870. Nó tạo ra năng suất thấp với những hạt cà phê lớn, chất lượng cà phê có thể rất cao khi được canh tác trong điều kiện thuận lợi. Nó cũng đã được lai với Caturra để tạo ra giống Maracaturra ít phổ biến hơn nhưng không kém phần ngon miệng .
Pacamara: Là giống lai được phát triển đầu tiên ở El Salvador, kết hợp hai giống Arabica khác là Pacas và Maragogype. Hạt cà phê Pacamara đang gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển, vì khả năng kháng bệnh kém và có xu hướng đột biến giữa các thế hệ. Nhưng nó vẫn được ưa chuộng do chất lượng đặc biệt cao khi được canh tác thành công.
SL28: SL28 là một trong những giống cà phê Arabica Châu Phi nổi tiếng nhất. Vào những năm 1930, Scott Labs đã tạo ra nhiều giống Arabica lai, bao gồm SL14 và SL34. Trong đó, SL28 nổi tiếng nhất với hương vị độc đáo. Kể từ đó, nó đã lan rộng ra ngoài Kenya và được trồng ở Uganda, Malawi và Zimbabwe. Cây SL28 dễ mắc các bệnh hại cà phê thông thường nhưng chịu hạn tốt và thân cây chắc khỏe.
Ethiopia Heirloom (hay Ethiopia Landrace): Trong khi Bourbon và Typica là hai giống Arabica rời khỏi Ethiopia và chiếm lĩnh thế giới, hàng nghìn giống khác vẫn tiếp tục phát triển tại đây, dù được canh tác hoặc cây mọc hoang dại. Cho đến gần đây, chúng được gọi chung là giống cây Ethiopia Heirloom, và bạn sẽ vẫn tìm thấy thuật ngữ đó trên nhiều túi hạt cà phê.
Geisha: Là một trong những giống cà phê Arabica nổi tiếng nhất đối với những người yêu cà phê, nhờ chất lượng đặc biệt cao. Geisha bắt nguồn từ Ethiopia Heirloom của vùng Ethiopia vào những năm 1930 và được đưa đến Trung Mỹ. Geisha rất khó để trồng do dễ gãy cành và dễ bị bệnh. Cà phê Geisha được biết đến với hương thơm tinh tế như hoa nhài và hoa đào khi được trồng ở độ cao thích hợp. Đây là giống cà phê Arabica được bán với giá cao.
Giá hạt cà phê Arabica.
Cà phê Arabica rất đắt vì khó trồng hơn nhiều so với các loại cà phê khác. Những cây này cần nhiều nước và bóng râm để phát triển. Chúng cũng cần phát triển ở độ cao ít nhất 610m. Những loại cây cà phê này chỉ cao từ 2.4m đến 4.6m và năng suất trên mỗi cây thấp, thân cây không cứng cáp về dễ bị bệnh.Vào khoảng tháng 7 năm 2022, hạt cà phê Arabica được giao dịch ở mức 5.639 USD/kg trên thế giới. Cà phê Arabica đặc thù trong điều kiện canh tác do đó dẫn đến năng suất thấp trên thị trường và có giá cạnh tranh cao. Tại Việt Nam, cà phê Arabica Moka Cầu Đất có mức giá khoảng 280.000 đồng/kg. Mức giá tùy thuộc vào chất lượng hạt.
Những vùng thâm canh cà phê Arabica.
Tất cả cà phê sản xuất để bán được trồng ở khu vực được gọi là Vành đai hạt cà phê, nằm giữa 25 vĩ độ bắc của đường xích đạo và 30 độ nam. Những vùng nhiệt đới này có điều kiện tốt nhất để phát triển cây cà phê.
Để trồng những hạt cà phê Arabica có chất lượng tốt nhất, cần có điều kiện khí hậu, đất đai và địa lý phù hợp. Cây cà phê Arabica phát triển mạnh ở vùng khí hậu ôn đới, với sự thay đổi nhiệt độ giữa ngày và đêm không đáng kể, các mùa khô và ẩm rõ rệt, độ cao cao, đất giàu khoáng chất và thoát nước tốt. Những điều kiện này nhằm mục đích làm chậm quá trình chín của hạt cà phê và thời gian kéo dài sẽ dẫn đến sự phát triển hương vị nhiều hơn. Brazil, Ethiopia, Colombia, Honduras và Peru là những quốc gia trồng cà phê Arabica hàng đầu.
Năm 2020/2021, sản lượng cà phê Arabica toàn cầu là 102 triệu bao cà phê, với một bao 60kg. Brazil là nước sản xuất Arabica lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 37% tổng lượng cà phê Arabica trên toàn cầu.
Sản lượng cà phê Arabica được dự báo sẽ giảm ở nhiều khu vực trồng trọt hàng đầu thế giới trong những năm tới. Sự suy giảm này chủ yếu là do biến đổi khí hậu, làm đảo lộn sự cân bằng của các điều kiện cần thiết để trồng cây cà phê Arabica. Biến đổi khí hậu đang làm cho nhiệt độ cao hơn, đồng thời gây ra các vụ hạn hán và lũ lụt nghiêm trọng hơn và làm lây lan sâu bệnh hại cà phê sang các vùng mới.
Mặc dù các vùng trồng trọt mới có thể xuất hiện cùng với sự thay đổi của khí hậu, nhưng việc mất các vùng trồng trọt chính hiện tại sẽ có sức ảnh hưởng lớn đối với những khu vực phụ thuộc vào giống cà phê đó.
Hạt cà phê Arabica tại Việt Nam.
Việt Nam là nước sản xuất Robusta lớn nhất thế giới và cách pha cà phê độc đáo của riêng Việt Nam đã gắn liền với giống cà phê không được đánh giá cao này. Tuy nhiên, trong nỗ lực nâng tầm cà phê Việt Nam, một số người trồng đang chuyển hướng sang trồng hạt Arabica hoặc nâng cao chất lượng của các trang trại Arabica hiện có.
Trong khi cây trồng chính của người trồng cà phê Việt Nam theo truyền thống là hạt Robusta, thì ngày càng có nhiều người bắt đầu trồng cây Arabica.
Mặc dù Arabica chất lượng cao có thể bán được giá cao hơn nhiều trên thị trường, nhưng để trồng và chế biến loại cà phê này cần rất nhiều công sức chăm sóc. Ngay cả một sai sót nhỏ trong quá trình nuôi trồng và chế biến Arabica cũng có thể khiến cà phê Arabica không phù hợp để rang xay.
Một số tỉnh phù hợp chuyên canh cây cà phê Arabica tại Việt Nam như Lâm Đồng (Cầu Đất), Quảng Trị (Khe Sanh), Điện Biên, Sơn La (Chiềng Ban). Những vùng này có độ cao thích hợp và điều kiện khí hậu thổ nhưỡng phù hợp để phát triển cây cà phê Arabica.
Trong đó vùng Cầu Đất của Đà Lạt, Lâm Đồng được ưu ái với độ cao hơn 1500m, khí hậu mát mẻ, ôn hòa quanh năm (nhiệt độ từ 5 – 33 độ), đất bazan giàu dưỡng chất, cho ra những thành phẩm cà phê Arabica với chất lượng cao. Cầu Đất chuyên canh các giống Mocha, Typica, Bourbon, Catimor. Người trồng kỹ lưỡng trong từ khâu chăm sóc đến cắt tỉa, thu hoạch đem lại những hạt cà phê với chất lượng tốt nhất.
Cà phê Arabica chiếm phần lớn lượng cà phê trên thế giới, và được chuyên gia cà phê coi đây là giống cà phê chất lượng cao nhất. Cà phê Arabica được chuyên canh trong điều kiện tiêu chuẩn và đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ. Vì vậy Arabica có giá thành cao hơn một số hạt cà phê khác, nhưng cũng rất xứng đáng để thưởng thức. Hy vọng qua bài viết này bạn đọc có thêm các kiến thức mới về hạt cà phê Arabica. Theo dõi website chúng tôi để tìm đọc những bài viết thú vị khác.
Bạn có thể quan tâm:
- Cà Phê Hạt Có Mấy Loại? Loại Cà Phê Nào Ngon Nhất Hợp Gu Người Việt
- 6 Loại Cafe Hạt Phổ Biến Và Ngon Nhất, Bảo Quản Hạt Cà Phê Đúng Chuẩn
- Các Loại Cà Phê Hạt Arabica Cầu Đất, Cách Chọn Mua Cafe Arabica Ngon
- Cà Phê Robusta Là Gì, Đặc Điểm, Giá Bán, Cách Phân Biệt Với Arabica
- Cà Phê Chồn Sạch Là Gì? Hương Vị Của Cà Phê Chồn Có Gì Đặc Biệt.